همـیشـه برام سوال بود کـه چرا از بین دوازده ماه قمری، آیا انی که کارت ملی هوشمند نداشته باشن یارانه آنها حذف میشود ماه رمضان بـه عنوان ماه روزه داری انتخاب شده؟ آیـا دلیل خاصی داشته؟ تقویم هجری قمری کـه ماههای اون درون سالهای مختلف جابجا مـیشن و مثلا یکسال محرم درون تابستون هست و چند سال دیگه درون زمستون بـه چه دردی مـیخوره؟ و چراهای دیگر! بنابراین شروع بـه تحقیق درباره این نوع تقویم کردم و به نتایج جالبی رسیدم. آیا انی که کارت ملی هوشمند نداشته باشن یارانه آنها حذف میشود به منظور وارد شدن بـه این بحث حتما ابتدا اطلاعاتی درباره تقویم شمسی و قمری و تاریخچه اونـها داشته باشیم کـه ممکنـه کمـی طولانی بـه نظر برسه اما نتایجش واقعا قابل توجهه.
بیشترین استفاده تقویم ها درون تمدنـهای قدیمـی مثل ایران و مصر به منظور کشاورزی بوده کـه مثلا بدونن چه موقع شروع کاشت محصولاتشون هست یـا کی بارندگی ها یـا طغیـان رودها و … شروع مـیشـه. آیا انی که کارت ملی هوشمند نداشته باشن یارانه آنها حذف میشود درون کنار اون اعیـاد و مراسم مذهبی هم روزهای ثابتی درون طول سال بودن. این تقویم ها بر اساس گردش یکبار زمـین بـه دور خورشید و به اصطلاح تقویم شمسی بودند و بنابراین درون سالهای مختلف ماهها درون طول سال جابجا نمـی شدند. دقت کار منجمان هم اونقدر درون این زمـینـه ها زیـاد بود کـه پیش بینی تغییرات اندک درون تقویم رو هم مـی و جلوی خطاهای احتمالی گرفته مـی شد. اما سال قمری ارتباطی با گردش زمـین بـه دور خورشید نداره و تنـها تعداد ماههاش با سال شمسی درون عدد 12 برابر هست. از اونجا کـه مدت گردش ماه بـه دور زمـین ملاک محاسبه طول یک ماه قمری هست و این مدت درون ماههای مختلف 29 یـا 30 روز مـیشـه بنابراین درون مجموع هر سال قمری 10 یـا 11 روز از سال شمسی کمتره ( تفاوت بین 10 یـا 11 روز هم درون اینـه کـه اون سال شمسی کبیسه باشـه یـا نـه). این امر باعث مـیشـه کـه مثلا بعد از 10 سال، تقویم قمری حدود 100 روز کـه تقریبا برابر با یک فصل سه ماهه مـیشـه از تقویم شمسی عقب بیفته و اون ماههای تقویم قمری کـه مثلا 10 سال قبل درون فصل بهار بودن بـه فصل زمستون منتقل بشن! اتفاقی کـه الان هم رخ مـیده!
بعضی از محققین بر این عقیده اند کـه از اونجا کـه هر شب با مشاهده ماه درون آسمان مـیشـه حدس زد کـه چندمـین روز از ماه هست این تقویم رایج شده که تا حساب روزهای ماه راحتتر باشـه چون شما هر روز با دیدن شکل خورشید نمـی تونید بگید چندمـین روز از اون ماهه اما شکل ماه درون هر روز متفاوت از روزهای دیگه هست و با تقریب خوبی مـیشـه حساب روزهای اون ماه رو بدون نوشتن داشت.
خوب که تا اینجا یک مزیت مـهم استفاده از ماه درون تقوم بـه جای خورشید دیده مـیشـه اما هنوز عیب بزرگش کـه ثابت نبودن ماهها درون سالهای مختلف هست پابرجاست. یعنی منجمـهایی کـه در زمـینـه تقویم قمری فعالیت مـی بـه عقلشون نمـیرسید کـه این تقویم متغیر بـه درد کشاورزی یـا سایر کارهایی کـه به فصول سال ارتباط دارند نمـی خوره؟
نکته ای کـه در اینجا وجود داره و کمتر بهش پرداخته شده اینـه کـه عربها هم اینو مـیدونستن و برای جلوگیری از این اتفاق راهکاری داشتن: آیا انی که کارت ملی هوشمند نداشته باشن یارانه آنها حذف میشود هر از دو یـا سه سال یک ماه اضافی درون سال بعد درون نظر مـیگرفتند کـه اسمش الان دیگه درون تقویم قمری نیست: ماه نسی یـا ماه فراموش شده. این کار یعنی هر از چند سال 13 ماهه شدن یکی از سالها باعث مـیشد کـه تقویم قمری درون سال جابجا نشـه. البته این کار پیچیدگیـهای خاص خودش رو هم داشت کـه نشان از دقت اون منجم ها داره:
«یک سال قمری ۳۵۴ روز و ۸ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۶۶ ثانیـه خواهد بود و از سال شمسی کـه حدود ۳۶۵ روز و ۶ ساعت است، ۱۰ روز و ۲۱ ساعت و ۱۱ دقیقه و ۱۸ ثانیـه کوتاهتر هست و این تفاوت موجب گردش ماههای قمری نسبت بـه سال شمسی مـی‌شود. این تقویم قمری از دوره های ۱۹ ساله تشکیل شده است. علت انتخاب عدد ۱۹ آن هست که هر دوره نوزده ساله کـه ۱۲ سال آن سالهای معمولی و ۷ سال آن کبیسه باشد دقیقا برابر با زمان ۱۹ سال شمسی خواهد بود (دوره نوزده ساله فقط کمـی بیش از یک ساعت از مجموع زمان ۱۹ سال شمسی بیشتر خواهد بود کـه به حساب نمـی‌آید). درون نتیجه درون این دوره، ماهها قمری و همـه سالها شمسی خواهند بود.
با دانستن زمان حلول هر دوره ۱۹ ساله و اضافه زمان ۲ روز و ۱۶ ساعت و ۱۰۸۰/۵۹۵ مـیتوان بـه راحتی و با دقت زمان حلول دوره بعدی ۱۹ ساله را محاسبه نمود.
سالهای کبیسه (۱۳ماهه) درون هر دوره عبارتند از، سال سوم، ششم، هشتم، یـازدهم، چهاردهم، هفدهم و نوزدهم.» (منبع: تقویم عبری انجمن کلیمـیان ایران)
این روش محاسبه درون واقع ابداع یـهودیـانی بود کـه آنـها هم بر اساس تقویم قمری کار مـی د و حدود 1600 سال پیش یعنی دویست سال قبل از اسلام پایـه گذاری شد و در جزیرةالعرب هم از آن استفاده مـی شد. (رجوع بـه آثار الباقیـه و حاشیـه ٔ التفهیم بیرونی از جلال همائی ص 225 شود.) اما چه بلایی بر سر این تقویم درون صدر اسلام آمد؟! درون سال دهم هجری آیـه ای نازل شد کـه این روش محاسبه تقویم را کار کفار دانسته و دستور داد کـه همـه سالها بایستی فقط 12 ماه داشته باشند. آیـات 36 و 37 سوره توبه:
إِنَّ عِدَّةَ الشـهُورِ عِندَ اللَّهِ اثْنَا عَشرَ شـهْراً في كتَبِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السمَوَتِ وَ الأَرْض مِنـهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌذَلِك الدِّينُ الْقَيِّمُفَلا تَظلِمُوا فِيهِنَّ أَنفُسكمْوَ قَتِلُوا الْمُشرِكينَ كافَّةً كمَا يُقَتِلُونَكُمْ كافَّةًوَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ(36) إِنَّمَا النَّسيءُ زِيَادَةٌ في الْكفْرِيُضلُّ بِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا يحِلُّونَهُ عَاماً وَ يحَرِّمُونَهُ عَاماً لِّيُوَاطِئُوا عِدَّةَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ فَيُحِلُّوا مَا حَرَّمَ اللَّهُزُيِّنَ لَهُمْ سوءُ أَعْمَلِهِمْوَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكفِرِينَ(37)
ترجمـه آيات: بدرستي كه عدد ماهها نزد خدا دوازده ماه هست ، درون همان روزي كه آسمانـها و زمين را آفريد درون كتاب او چنين بوده ، از اين دوازده ماه چهار ماه حرام هست ، و اين هست آن دين قويم ، بعد در آن چهار ماه بـه يكديگر ظلم مكنيد ، و با همـه مشركين كارزار كنيد همانطور كه ايشان با همـه شما سر جنگ دارند و بدانيد كه خدا با پرهيزكاران هست ( 36) .
نسيء گناهي هست علاوه بر كفر ، و كساني كه كافر شدند بوسيله آن گمراه ميشوند ، يكسال آن ماهها را حرامميكنند و يكسال را حلال ، که تا با عده ماههائي كه خدا حرام كرده مطابق شود ، بعد ( اين عمل باعث ميشود كه ) حلال كنند چيزي را كه خدا حرام كرده ، ( آري ) اعمال بدشان درون نظرشان جلوه كرده و خداوند مردمان كافر را هدايت نميكند ( 37) .
خدایی کـه محاسبه سالهای کبیسه برایش مشکل بود و نمـی دانست با حذف آن تقویم قمری را بـه چه روزی مـی اندازد! البته توجیـه مفسرین حاضر این هست که اعراب با استفاده از ماه نسی ماهها حرام را جابجا مـید! 4 ماه بـه عنوان ماه حرام مشخص شده کـه اعرب درون آن ماهها نمـی جنگیدند: ذي القعده ، ذي الحجه ، محرم و رجب. اگری ماه نسی ر ا درون سالهای کبیسه وارد نمـی کرد این ماهها نسبت بـه تقویم کبیسه متفاوت مـی شدند. اعراب بادیـه نشین بعد از اسلام آن تقویم دقیق یـهودیـان را رعایت نکرده و به آنـها تهمت جابجا ماههای حرام را مـی زدند! درون حالی کـه تقویم قمری یـهودی حساب دقیق سالها را حفظ مـی کرد و این مسلمانان بودند کـه با عدم رعایت کبیسه ها ماهها را جابجا مـی د!
اما شاید قوی ترین دلیلی کـه مـی توان به منظور این کار مسلمانان یـافت خارج شدن آنان از سلطه تقویم یـهودی بود، همانند جریـان تغییر قبله. از آنجا کـه محاسبه دقیق این سالهای سیزده ماهه به منظور مردم عادی مشکل بود، اعلام سال کبیسه درون ابتدا توسط مجمع عالی روحانیون یـهود و به صورت مـی انجام مـی‌گرفت. همان گونـه کـه شروع ماه‌هایی کـه اعیـاد مـهم درون آنـها قرار داشت، با رویت حلول ماه توسط همـین مجمع و ارسال پیک بـه مناطق یـهودی نشین اعلام مـیشد. علما و دانشمندان یـهود به منظور تنظیم و تثبیت تقویم عبری تلاش بسیـار نمودند و در حدود سال ۴۱۱۰ عبری (۱۶۵۰ سال پیش) شکل نـهایی و امروزی تقویم عبری توسط دانشمندی بـه نام «هیلل دوم» تدوین شد. انجام مناسک دینی مسلمانان بر اساس تقویم یـهودیـان امری بود کـه برای آنان قابل قبول نبود!
اما این بحث ها چه ارتباطی با روزه داره؟ درون حال حاضر اولین ماه قمری محرم هست اما این مبنا درون دوره خلافت عمر و به توصیـه علی انتخاب شد. (اقبال آشتیـانی، عباس. تاریخ ایران بعد از اسلام. تهران: انتشارات نگاه، ۱۳۸۸. صفحه ۳۲۴.) که تا قبل از اون ماه اول قمری ربیع الاول بود و از اونجا کـه با رعایت ماه نسی تقویم قمری ثابت بود، این ماه معادل با فروردین ماه و آغاز سال شمسی مـی شد (ربیع الاول هم بـه معنی بهار اول هست و دلیل نامگذاری این ماه همـین همزمانی با شروع فصل بهار بوده). اگر ماههای قمری را بر این اساس درون کنار ماههای شمسی قرار بدیم بـه نتیجه جالبی مـیرسیم:
با نگاهی بـه این جدول بـه این نتایج مـیرسیم:(معانی ماهها از سایت تبیـان گرفته شده)
در ماههای ربیع الاول و ربیع الثانی کـه معادل با فروردین و اردیبهشت هستن هوا بهاری بوده و به دلیل بارندگیـهای زمستانی محصولات کشاورزی و احشام درون وضعیت خوبی بودند و غذا بـه وفور یـافت مـی شده. این ماهها بعد از پائیز و باران زمستان آغاز مـی شده و جلگه ها سر سبز مـی گشته و قبیله ها گله های خود را درون دشتها پراکنده مـی نمودند و شترها دهمـین ماه بارداری خود را مـی گذراندند
ماههای جمادی الاول و جمادی الثانی معادل با خرداد و تیر هوا شروع بـه گرم شدن کرده و آذوقه ها رو بـه کاستی مـیگذاره. نام این دو ماه با کلمـهً جمادی شروع مـی شوند و معنی سخت شدن زمـین و محصولات کشاورزی را مـی دهند.
ماه رجب معادل تیرماه را مـی توان از ریشـهً سامـی آرامـی ریزبا(علی الاصول رِجبا، خورشید، تابستان) یـا از سامـی غربی رشپ(ایزد آتش) گرفت. یعنی درون مجموع معلوم مـی شود ماه رجب درون اصل بـه معنی ماه فصل گرما و تابستان بوده است.
نام ماه رمضان (معادل مـهرماه) نیز علی الاصول بـه تلخیص از نام رمثانـه عبری یعنی ماه شدت گرما حادث شده و با کلمـه معادل و شناخته شدهً عربی رمضان (سوزان) جایگزین گردیده است.
بر همـین اساس نام ماه شوال(معادل آبان) علی القاعده از تحریف و تلخیص نام ماه هشتم سامـی مندایی شُمبلت (ماه کاسته شدن گرما) یعنی آغاز و مقدمـهً زمستان پدید آمده است.
ماه ذیحجه هم کـه مناسک حج درون اون انجام مـی گرفت به منظور راحتی بیشتر درون ماه خنک سال قرار گرفته بود.
بنابراین رمضان آخرین ماه قبل از کاهش گرما و شروع دوباره فصل بارندگی ها بوده و اوج کمبود غذا و احشام و گیـاهان. اعراب بادیـه نشین سخت ترین روزها را درون این ماه مـی گذراندند و عملا چیزی به منظور خوردن که تا شروع ماه شوال نداشتند و با روزه داری و امساک از خوردن آن را سپری مـی د! اسلام هم با گنجاندن این روزه داری درون بین مناسک مذهبی خود بـه آن رنگ و بوی دینی و مذهبی داد و آن را امری مقدس شمرد! با حذف ماه نسی و سالهای کبیسه این ترتیب ماهها بـه هم خورد. مسلمانان هم با حمله بـه کشورهای اطراف دیگر بادیـه نشینان فقیری نبودند کـه آخر تابستان از گرسنگی تلف بشن اما این رسم امساک و روزه داری درون ماه رمضان هر سال، درون بین اعراب مساله جا افتاده ای بود و برای همـیشـه بـه عنوان جزئی جدایی ناپذیر از اسلام باقی ماند!
و این هست فلسفه روزه داری درون ماه رمضان! گرسنگی کشیدن بـه یـاد اعراب گرسنـه هزاران سال قبل درون صحرای عربستان!
(البته اینکه چرا خدا 12 ماه را انتخاب کرد و وجود ماه 13 را رد کرد خود بحث مفصلی هست که درون آینده بـه آن مـی پردازم)
دوست‌داشتن:
دوست داشتن در حال بارگذاری...
مرتبط
[روزه داری درون اسلام؛ سنتی ناشی از قحطی های سالانـه درون ... آیا انی که کارت ملی هوشمند نداشته باشن یارانه آنها حذف میشود]نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 14 Sep 2018 12:39:00 +0000